BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO
Nguyễn Trãi
Bản dịch của Ngô Tất
Tố
Thay trời hành hoá, hoàng thượng
truyền rằng:
Từng nghe:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo;
Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cỏi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác;
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời
xây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi
bên hùng cứ một phương;
Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau,
Song hào kiệt thời nào cũng có.
Cho nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại;
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong;
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét, chứng cứ còn ghi.
Vừa rồi:
Nhân họ Hồ chính sự phiền hà
Để trong nước lòng dân oán hận
Quân cuồng Minh thừa cơ gây hoạ
Bọn gian tà còn bán nước cầu vinh
Nướng dân đen trên ngọn lửa hung
tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
Dối trời lừa dân đủ muôn ngàn kế
Gây thù kết oán trải mấy mươi năm
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời.
Nặng thuế khoá sạch không đầm núi.
Người bị ép xuống biển dòng lưng mò
ngọc, ngán thay cá mập thuồng luồng.
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng,
khốn nỗi rừng sâu nước độc.
Vét sản vật, bắt dò chim trả, chốn
chốn lưới chăng.
Nhiễu nhân dân, bắt bẫy hươu đen,
nơi nơi cạm đặt.
Tàn hại cả giống côn trùng cây cỏ,
Nheo nhóc thay kẻ goá bụa khốn cùng.
Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ
bấy no nê chưa chán,
Nay xây nhà, mai đắp đất, chân tay
nào phục dịch cho vừa?
Nặng nề những nổi phu phen
Tan tác cả nghề canh cửi.
Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi
hết tội,
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa
sạch mùi!
Lẽ nào trời đất dung tha? Ai bảo thần
dân chịu được?
Ta đây:
Núi Lam sơn dấy nghĩa
Chốn hoang dã nương mình
Ngẫm thù lớn há đội trời chung
Căm giặc nước thề không cùng sống
Đau lòng nhức óc, chốc đà mười mấy
năm trời
Nếm mật nằm gai, há phải một hai sớm
tối.
Quên ăn vì giận, sách lược thao suy
xét đã tinh,
Ngẫm trước đến nay, lẽ hưng phế đắn
đo càng kỹ.
Những trằn trọc trong cơn mộng mị,
Chỉ băn khoăn một nỗi đồ hồi
Vừa khi cờ nghĩa dấy lên,
Chính lúc quân thù đang mạnh.
Lại ngặt vì:
Tuấn kiệt như sao buổi sớm,
Nhân tài như lá mùa thu,
Việc bôn tẩu thiếu kẻ đở đần,
Nơi duy ác hiếm người bàn bạc,
Tấm lòng cứu nước, vẫn đăm đăm muốn
tiến về đông,
Cỗ xe cầu hiền, thường chăm chắm
còn dành phía tả.
Thế mà:
Trông người, người càng vắng bóng,
mịt mù như nhìn chốn bể khơi.
Tự ta, ta phải dốc lòng, vội vã hơn
cứu người chết đuối.
Phần vì giận quân thù ngang dọc,
Phần vì lo vận nước khó khăn,
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần,
Lúc Khôi Huyện quân không một đội.
Trời thử lòng trao cho mệnh lớn
Ta gắng trí khắc phục gian nan.
Nhân dân bốn cỏi một nhà, dựng cần
trúc ngọn cờ phấp phới
Tướng sĩ một lòng phụ tử, hoà nước
sông chén rượu ngọt ngào.
Thế trận xuất kỳ, lấy yếu chống mạnh,
Dùng quân mai phục, lấy ít địch nhiều.
Trọn hay:
Đem đại nghĩa để thắng hung tàn,
Lấy chí nhân để thay cường bạo.
Trận Bồ Đằng sấm vang chớp giật,
Miền Trà Lân trúc chẻ tro bay.
Sĩ khí đã hăng
Quân thanh càng mạnh.
Trần Trí, Sơn Thọ nghe hơi mà mất
vía,
Lý An, Phương Chính, nín thở cầu
thoát thân.
Thừa thắng đuổi dài, Tây Kinh quân
ta chiếm lại,
Tuyển binh tiến đánh, Đông Đô đất
cũ thu về.
Ninh Kiều máu chảy thành sông, tanh
trôi vạn dặm
Tốt Động thây chất đầy nội, nhơ để
ngàn năm.
Phúc tâm quân giặc: Trần Hiệp đã phải
bêu đầu
Mọt gian kẻ thù: Lý Lượng cũng đành
bỏ mạng.
Vương Thông gỡ thế nguy, mà đám lửa
cháy lại càng cháy
Mã Anh cứu trận đánh mà quân ta
hăng lại càng hăng.
Bó tay để đợi bại vong, giặc đã trí
cùng lực kiệt,
Chẳng đánh mà người chịu khuất, ta
đây mưu phạt tâm công.
Ngờ đâu vẫn đương mưu tính lại còn
chuốc tội gây oan.
Giữ ý kiến một người, gieo vạ cho
bao nhiêu kẻ khác,
Tham công danh một lúc, để cười cho
tất cả thế gian.
Bởi thế:
Thằng nhãi con Tuyên Đức động binh
không ngừng
Đồ nhút nhát Thạnh, Thăng đem dầu
chữa cháy
Đinh mùi tháng chín, Liễu Thăng đem
binh từ Khâu Ôn kéo lại
Năm ấy tháng mười, Mộc Thạnh chia
đường từ Vân Nam tiến sang.
Ta trước đã điều binh thủ hiểm, chặt
mũi tiên phong
Sau lại sai tướng chẹn đường, tuyệt
nguồn lương thực
Ngày mười tháng tám, trận Chi Lăng,
Liễu Thăng thất thế
Ngày hai mươi, trận Mã Yên, Liễu
Thăng cụt đầu
Ngày hăm lăm, bá tước Lương Minh đại
bại tử vong
Ngày hăm tám, thượng thư Lý Khánh
cùng kế tự vẫn.
Thuận đà ta đưa lưỡi dao tung phá
Bí nước giặc quay mũi giáo đánh
nhau
Lại thêm quân bốn mặt vây thành
Hẹn đến giữa tháng mười diệt giặc
Sĩ tốt kén người hùng hổ
Bề tôi chọn kẻ vuốt nanh
Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
Voi uống nước, nước sông phải cạn.
Đánh một trận, sạch không kình ngạc
Đánh hai trận tan tác chim muông.
Cơn gió to trút sạch lá khô,
Tổ kiến hổng sụt toang đê vỡ.
Đô đốc Thôi Tụ lê gối dâng tờ tạ tội,
Thượng thư Hoàng Phúc trói tay để tự
xin hàng.
Lạng Giang, Lạng Sơn, thây chất đầy
đường
Xương Giang, Bình Than, máu trôi đỏ
nước
Ghê gớm thay! Sắc phong vân phải đổi,
Thảm đạm thay! Ánh nhật nguyệt phải
mờ
Bị ta chặn ở Lê Hoa, quân Vân Nam
nghi ngờ khiếp vía mà vỡ mật!
Nghe Thăng thua ở Cần Trạm, quân Mộc
Thạnh xéo lên nhau chạy để thoát thân.
Suối Lãnh Câu, máu chảy trôi chày,
nước sông nghẹn ngào tiếng khóc
Thành Đan Xá, thây chất thành núi,
cỏ nội đầm đìa máu đen.
Cứu binh hai đạo tan tành, quay gót
chẳng kịp,
Quân giặc các thành khốn đốn, cởi
giáp ra hàng
Tướng giặc bị cầm tù, như hổ đói vẫy
đuôi xin cứu mạng
Thần vũ chẳng giết hại, thể lòng trời
ta mở đường hiếu sinh
Mã Kỳ, Phương Chính, cấp cho năm
trăm chiếc thuyền, ra đến biển mà vẫn hồn bay phách lạc,
Vương Thông, Mã Anh, phát cho vài
nghìn cỗ ngựa, về đến nước mà vẫn tim đập chân run.
Họ đã tham sống sợ chết mà hoà hiếu
thực lòng
Ta lấy toàn quân là hơn, để nhân
dân nghỉ sức.
Chẳng những mưu kế kì diệu
Cũng là chưa thấy xưa nay
Xã tắc từ đây vững bền
Giang sơn từ đây đổi mới
Càn khôn bĩ rồi lại thái
Nhật nguyệt hối rồi lại minh
Ngàn năm vết nhục nhã sạch làu
Muôn thuở nền thái bình vững chắc
Âu cũng nhờ trời đất tổ tông linh
thiêng đã lặng thầm phù trợ;
Than ôi!
Một cỗ nhung y chiến thắng,
Nên công oanh liệt ngàn năm
Bốn phương biển cả thanh bình,
Ban chiếu duy tân khắp chốn.
Xa gần bá cáo,
Ai nấy đều hay.
Bản dịch của Ngô Tất
Tố
Một thưở hào hùng!
Trả lờiXóaDVD chúc anh cuối tuần an lành! :)
https://1.bp.blogspot.com/-S0R0ZqRc64I/W6N7DxmsxrI/AAAAAAAAJFg/HIoUJB2AGEs9gg1tx0rKzEBcjVxLUsYfACLcBGAs/s1600/cormorants.gif
Cảm ơn DVD !
XóaCuối tuần bạn cũng được nhiều vui nhé !