GÓC QUÊ -Lý Đức Quỳnh, -Lời bình: Huỳnh Xuân Sơn

GÓC QUÊ  

-Thơ: Lý Đức Quỳnh 

-Bài cảm nhận: Huỳnh Xuân Sơn

Câu thơ “Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát. Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông”- (Nguyên Sa). Nhiều người  thuộc và rất nhiều người thích.Áo lụa em mặc mà anh mát, nói lên  vẻ đẹp của lụa tô điểm thêm cho nét đẹp người con gái mặc nó.

Tình cờ tôi đọc được bài thơ của tác giả  Lý Đức Quỳnh, cũng liên quan tới lụa nhưng trước khi có tơ để dệt lụa ,thì phải trồng dâu nuôi tằm , quay tơ, canh cửi mới có lụa.  và muốn biết nơi làm ra nó thì ta hãy về thăm một Góc Quê của anh:

Góc Quê

Khuất lặng sau tre cái cổng làng

Chia khao khát nhớ nỗi thênh thang

Vàng phơi ánh lụa trên nong kén

Biếc lượn triều dâu cuối bãi ngàn

Nắng dệt đường tơ se sợi thắm

Trăng quay canh cửi vọng đêm tàn

Xiêm y hồ hởi ai reo phố

Lủi thủi góc quê những trễ tràng.

(Lý Đức Quỳnh –8/1/2007)

Bài thơ được viết theo thể thơ Đường Luật Thất Ngôn Bát Cú. Với những câu từ chắt lọc viết về một làng nghề trồng dâu nuôi tằm dệt lụa.nhưng có lẽ muốn biết về nghề trồng dâu hay về nuôi tằm dệt lụa ta phải vô hai câu đề đã :

Khuất lặng sau tre cái cổng làng

Chia khao khát nhớ nỗi thênh thang

Hai câu đề anh viết, có lẽ ngay cái lúc anh bước về quê trước cổng làng nằm lặng lẽ sau rặng tre xưa, giờ vẫn vậy. làng quê dù có thay đổi đến đâu thì cái cổng làng thiêng liêng ấy chẳng thể dời chỗ.

Nhưng nút thắt cần gỡ là ở câu đề thứ hai :”Chia khao khát nhớ nỗi thênh thang”. Nỗi nhớ có bao nhiêu và nhiều tới mức nào? Sao anh không thể tìm từ diễn tả mà phải chia nó ra vậy? dẫu nỗi nhớ có thênh thang cỡ nào thì trong lòng trong trái tim ta vẫn còn chỗ chất chứa mà! Hai câu đề anh dùng phép đảo từ càng làm cho nỗi nhớ thêm mênh mang, nhưng nhớ gì đây thì ta phải đi tiếp tìm ở trong hai câu thực:

Vàng phơi ánh lụa trên nong kén

Biếc lượn triều dâu cuối bãi ngàn

Ở đây hai câu này với các cặp đối “Vàng phơi” đối với “Biếc lượn” và “ánh lụa” đối với “Triều dâu” . còn “trên” đối với “cuối” và cặp đối cuối cùng “nong kén” đối với “bãi ngàn”. Bốn cặp đối của hai câu thơ thứ 3 và thứ 4 trong thơ Đường luật gọi là hai câu thực này, hòa quyện ý từ với nhau kết thành hai câu thơ tả cảnh sống động và đẹp tuyệt. Bạn hãy xem nhé: Bức tranh Góc Quê có muôn nong kén sắp hàng vàng óng chuẩn bị quay tơ, tơ quay xong được mang ra phơi vàng óng một góc trời .

Đối với cảnh ươm tơ đó. Nhìn xa ngút tầm mắt là bãi dâu màu xanh biếc, gió thổi từng lớp lớp nô đùa trên ngàn dâu lả lướt tạo ra những triều sóng nối tiếp nhau chạy dài đến cuối bãi.

Phong cảnh quê anh đẹp vậy cớ sao nỗi nhớ mênh mang, anh lại phải chia nhỏ ra ngay khi nhìn thấy cổng làng nhỉ. Ta sẽ vào hai câu luận xem may ra có đáp án:

Nắng dệt đường tơ se sợi thắm

Trăng quay canh cửi vọng đêm tàn

Ở hai câu luận này anh dùng các cặp đối “Nắng dệt đường tơ” đối với “trăng quay canh cửi”. và “se sợi thắm” đối với “ vọng đêm tàn”. Các cặp đối kết lại với một nhịp điệu mượt mà như chính khung cảnh mà cặp luận  muốn tả

Quang cảnh làng nghề ươm tơ dệt lụa nổi rõ hơn qua hai câu luận này. Anh dùng biện pháp ẩn dụ dẫn dắt ta vào ban ngày thì, ươm tơ, dệt lụa bằng hình ảnh nắng làm nền. Còn đêm về tiếng canh cửi vọng khắp làng nhiều khi tới tàn đêm bằng hình ảnh Trăng quay khung cửi. Không gian và thời gian cùng khung cảnh đã được tác giả khắc họa rất tài tình và sống động ta thấy rõ làng quê thanh bình với   công việc qua một  ngày đêm rồi mà vẫn chưa thấy tại sao nỗi nhớ mênh mang kia phải chia ra,  mặc dù đã tới hai câu kết:

Xiêm y hồ hởi ai reo phố

Lủi thủi góc quê những trễ tràng.

Giờ thì chẳng cần thắc mắc nữa. đã có câu trả lời. sau hai câu kết đầy tâm trạng và nỗi niềm của anh. Ta mới vỡ ra cái điều mà khiến nỗi nhớ anh phải chia ra kia. Bởi "hồ hởi reo  trên phố" chẳng mấy ai còn dùng tới lụa nữa xã hội phát triển vải vóc công nghiệp ào vào theo. Cuốn phăng đi mất những ánh lụa vàng phơi, những biếc lượn triều dâu và trăng quay canh cửi hay nắng nhuộm đường tơ kia chỉ còn trong nỗi nhớ của anh thôi. Làm sao trái tim đau đáu với quê hương với cuội nguồn như anh mà có chỗ chứa.đành phải chia ra cho vơi bớt. Nhưng nào đã thấy bớt được mà chỉ thấy anh với "lủi thủi góc quê những trễ tràng"

Vâng có lẽ là mới "trễ tràng" thôi anh ạ. Chứ chưa muộn hẳn. Giờ đây nghề chăn tằm dệt lụa đang dần khôi phục trên khắp quê hương từ Tân Châu Long Xuyên tới Vạn Phúc Hà Đông. Duy chỉ có điều các công đoạn quay tơ, dệt lụa, hong tơ sấy lụa, tẩm hấp người ta làm bằng máy thay thế cho thủ công, vì vậy mà tiếng khung cửi lanh canh thâu đêm chẳng còn nghe.  Nhưng chắc chắn sẽ còn một thứ mà đau đáu trong lòng anh, đó là sóng lượn xanh biếc của « triều dâu ». để bù lại một chút cho những hình ảnh và âm thanh sẽ chỉ còn trong nỗi nhớ : .

Ở câu kết cái"lủi thủi",cái"trễ tràng"còn nói lên nỗi đau của người viết khi nhìn thấy cái hình ảnh rất đẹp,rất êm đềm thơ mộng.Nhưng cái"mốc thếch"của quê nghèo vẫn nguyên vẹn,vẫn đóng khung sau cái cổng làng,vẫn im lìm trong góc quê khuất lặng,như đang tụt hậu,như đang bị bỏ quên khi xã hội vận động phát triển,phố xá đông vui rộn ràng hồ hởi,còn người quê vẫn mãi lủi thủi quẩn quanh trong nhịp điệu lỗi thời lạc hậu,tẻ nhạt.Hoàn cảnh và điều kiện như đang chôn chân,nhốt cuộc đời họ trong mỏi mòn,trong khát khao mà chẳng thể nào vượt thoát được......

Góc Quê của tác giả Lý Đức Quỳnh là như vậy đó ư?  Góc quê là hoài niệm, là trở trăn, là hình ảnh sẽ theo anh mãi mãi tới bất cứ nơi nào mà anh đến!

Sài Gòn 25/11/2013

Huỳnh Xuân Sơn

****

Thơ Họa:

 

NẮNG MỚI

 

Xa rồi nắng mới ghé thăm làng

Như lụa Hà Đông phủ mặt thang

Chót vót cành thông treo phất phới

Ngang giàn thiên lý tựa mây ngàn

Tơ trời ai thả lung linh sợi

Thảm đất hoa rơi lả tả tàn

Bóng xế chiều về chim gọi bạn

Lui cui cúi nhặt Bồ Đề tràng

Kiều Mộng Hà

Sept.20.2024

 

TƠ TẰM…

 

Lũy tre bao bọc, ngõ vô làng…

Cửa gỗ tường xây, gạch nấc thang

Xanh biếc nong dâu tằm hoá kén…

Vàng ươm tơ lụa mộng mơ ngàn…

Trăng soi khung cửi, màu tươi thắm

Gió thổi đêm thu, nguyệt xế tàn

Áo gấm về quê hương góc phố

Đường đi khúc khuỷu, bãi sa tràng…

        MAI XUÂN THANH

     Silicone Valley 9/19/2024

 

VỀ LẠI LÀNG NGHỀ.

 

Lâu lắm chưa thăm lại xóm làng

Nơi mà thuở nhỏ thích lang thang

Cô Hai thương gọi vào xem kén

Chú Tám yêu kêu dạo lũng ngàn

Thích thú,em ngồi xem cửi dệt

Say sưa, họ thức đến canh tàn

Ngây thơ, chân sáo tung tăng nhảy

Lối ngõ nhà ai lót gạch Tràng.

     LAN.

(20/09/2024).

 

BẢN LÀNG TÂYBẮC

 

Trong mây, nhòa nhạt bóng thôn làng

Đồi úp, lượn vòng ruộng bậc thang

Suối chảy quanh co nơi lũng hẹp

Thác reo róc rách ở non ngàn

Vầng dương sớm lặn sau đồi thấp

Đêm tối dần buông với lửa tàn

Khói bếp ảo mờ đem chút ấm

Giữa hơi sương lạnh, gió từng tràng.

  Sông Thu

( 20/09/2024 )

 

GÓC NHÀ QUÊ

(Họa 1)

 

Ở góc nhà quê đến lão làng

Giờ đây nhàn ẩn xuống lên thang

Thích nơi nồng ấm mong mưa hạ

Thương chốn tịnh yên đợi gió ngàn

Địa lợi thành công, tình đã kết

Nhân hòa tích đức, sức chưa tàn

Phồn hoa đô hội tìm xa lánh

Tránh được trần ai kiếp dã tràng.

(Phan Thượng Hải)

        9/20/24

 

TÌNH QUÊ HƯƠNG

(Họa 2)

 

Tình mến quê hương chửa lỡ làng

Bình sinh viễn xứ hết lang thang

Người xưa còn mấy đà vời vợi

Cảnh cũ là bao đã ngút ngàn

Cách mặt ưu tư không trọn vẹn

Ấm lòng hoài niệm chẳng phai tàn

Tu tề đúng đạo ngoài cương tỏa

An mệnh tòng thiên bất đoạn tràng.

(Phan Thượng Hải)

        9/20/24

 

MỘT GÓC QUÊ TÔI

 

Quê tôi góc khuất mái đình làng

Muốn đến trèo lên mấy bậc thang

Cột gỗ sơn son màu đỏ thắm

Hậu Liêu mái lá sắc phai tàn

Thần Hoàng bệ vệ thờ gian chính

Dân chúng trang nghiêm mặc áo tràng

Tiếng trống cúng đình vang vọng xóm

Trời quê bãng lãng áng mây ngàn

Songquang

 20240920

 

XÓM LÀNG QUÊ

Đi xa lâu quá mới về làng

Thật ngỡ ngàng thôi toà chớp thang

Kiến thiết chọc trời cao ngất ngưởng

Dựng xây đường sá phẳng trăm ngàn

Xê ra chút nữa dài năm tháng

Xít lại thời gian cảnh giả tàn

Hình ảnh quê nhà xưa mộc mạc

An cư giữ đất khỏi trôi tràn …

 Yên Hà

20/9/2024

 

MỘT GÓC QUÊ NHÀ NƠI HỘI CHỢ

 

Khen ai khéo dựng cảnh thôn làng

Vài mái nhà tranh không bậc thang

Nô nức bao người đi hội chợ

Rợp bay tà áo cuốn mây ngàn

Loanh quanh quán xá gần tan cuộc

Dạo ngắm trò chơi sắp vãn tàn

Chỉ mấy ngày vui nơi chốn ấy

Ắm lòng về giỗ giấc miên tràng

Toàn Như

 

NGÀY VỀ.

 

Ngày về Quê Mẹ cảnh Thôn làng

Nỗi nhớ bồi hồi bước rộng thang...

Văng vẵng tiếng Tiêu sầu vạn cổ

Tiếng đàn độc tấu tận muôn ngàn...

Nỗi lòng khơi dậy tình yêu mến

Rộn rã niềm vui tiếng gọi đàn...

Xum hợp gia đình vui sắc thắm,

Nụ cười rạng rỡ sướng vui tràn...

Mỹ Nga

   20/09/2024  ÂL, 18/08/Giáp Thìn.

 

SẮC QUÊ

[Thtk]

“Vàng phơi ánh lụa trên nong kén

Biếc lượn triều dâu cuối bãi ngàn”

 

Vàng nhuộm đồi nương rạng rỡ làng

Phơi tơ đẹp dẽ mộng không tàn 

Ánh trăng vằng vặc ngời thương cảng

Lụa gấm xinh tươi đượm những tràng

Trên đám hoa Quỳnh luôn đẹp dáng      

Nong dâu cánh bướm mãi ngời thang

Kén tằm nổi tiếng lừng quê quán

Biếc lượn triều dâu cuối bãi ngàn.

Đức Hạnh

20 09 2024

 

LÀNG XA

 

cây xanh ấp ủ mái đình làng

ngói đỏ thâm hàng tưởng nấc thang

lãng đãng vầng mây chia ngược bản

lơ thơ cánh bướm tụm xuôi ngàn

lời ca lửa dậy vang chưa dứt

điệu múa khèn ngân lộng chửa tàn

ánh nguyệt soi trên giòng suối nhỏ

êm đềm tựa áo đạm thanh tràng

Anh Khờ

 

GÓC QUÊ (1)

 

Nghển cổ về Nam ngóng xóm làng

Nhớ thời khốn khó phải lang thang

Càng thương đất tổ sầu chan chứa

Vẫn nghĩ quê cha tủi ngút ngàn

Gái bỏ đình xưa đình quạnh quẽ

Trai lìa bến cũ bến hoang tàn

Chiếc hồ bán nguyệt trong thơ đó

Chắc khó mong xây gạch Bát Tràng

ThanhSong ntkp

CA.21/09/2024

 

GÓC QUÊ (2)

 

Vượt mấy triền non mới đến làng

Mù sương trắng cuộn tựa cầu thang

Nương trà xanh mướt đồi vô tận

Ruộng lúa vàng tươi núi bạt ngàn

Trách cá anh kho cây vẫn cháy

Củ khoai chị lấp lửa chưa tàn

Em ngồi chờ đợi tay hơ ấm

Lốp bốp tre khô nổ một tràng

ThanhSong ntkp

CA.21/09/2024

 

NHỚ GÓC QUÊ XƯA (3)

Họa Hoán Vận

 

Xanh thẳm vườn dâu trải bạt ngàn

Kim Liên chùa cổ mái tầng thang

Thoi đưa khắc khoải hoài công chúa

Cửi dệt băn khoăn vọng giếng làng

Chỉ dẫn ngơi nhiều tơ chặt kén

Thăm nom ăn rỗi lá đầy tràng

Nghi Tàm chớ phụ ơn chăn dắt

Tằm chín vàng nong bóng nguyệt tàn

ThanhSong ntkp

 CA.21/09/2024

 

ĐỜI BÌNH YÊN

 

Quê tôi có tổ hợp trong làng

Cảnh sống không cần bước nấc thang

Mẫu vẽ kim thêu lùa bóng núi

Khung tranh mũi chỉ dệt mây ngàn

Nghiêng đầu lụa vải che cành úa

Cúi mặt bông hoa níu nắng tàn

Mỹ thuật say nghề vui thỏa mãn

Chùa siêng học pháp khoác lam tràng

      Minh Thúy Thành Nội

Tháng 9/21/2024

 

CÁM CẢNH QUÊ NHÀ

(Nương vận)

 

Viễn khách chiều kia trở lại làng

Khôn hề vội vả bước lang thang

Rừng thông bát ngát nào mơn mởn

Ruộng lúa phì nhiêu chẳng bạt ngàn

Bữa nọ mưa vùi dân khốn khổ

Ngày qua lũ giật xóm điêu tàn!

Chan hòa suối lệ tuôn dòng đổ

Khắc khoải niềm thương luống đoạn tràng!

 Như Thu

09/21/2024

 

THỦA QUÊ XA THẲM

 

Chuyện kể thôi nghe, thời bỏ làng

Từ hồi thơ dại đã lang thang

Theo cha rong ruổi đường lên núi

Tìm mẹ loanh quanh lối xuống ngàn

Cát Cát mù sương, chim lịm hót

Sa Pa bạt khói, lửa hoang tàn

Về xuôi, rồi sẽ lênh đênh nữa

Đạn nổ bên sông nối tiếp tràng ...

     Los Angeles  21 - 9 - 2024

CAO MỴ NHÂN

 

XUÂN LỖI HẸN

 

Xa quê nhớ mãi bóng đa làng

Cái cổng cao vời bực nấc thang

Mấy bữa chạy chơi trò đánh đáo

Vài hôm đứng ngắm gió mây ngàn

Xuân qua cứ tưởng bao mơ ước

Giặc đến hay đâu một giấc tàn

Mất cả khung trời lưu luyến hẹn

Ngày nao khăn gấm pháo hoa tràng.

Lê Mỹ Hoàn

   9/2024

 

DỆT MỘNG TƠ TẰM

 

Vườn dâu sắc biểc rải xanh làng,

Những kệ nuôi tằm xếp bậc thang.

Bóng nắng vàng au phơi liếp kén,

Ánh trăng trắng bạc xé mây ngàn.

Soi nàng thiếu nữ ngồi khung cửi,

Dệt tấm tơ mành lợp tán tàn.

Mộng tưởng mai này vui đám cưới   

Pháo hồng vang dội nổ hàng tràng.

Đỗ Quang Vinh

   21-9-2024

 

TỰA CHUỖI TRÀNG ,

 

Đã tự bao giờ nhớ xóm làng

Từ khi đắm đuối bước lang thang

Xa vùng ruộng lúa oằn bao nhánh

Bỏ cánh đồng hoang trải bạt ngàn …

Cảnh trí êm đềm soi cõi tạm

Bình minh óng ánh đẩy canh tàn

Muôn vàn màu sắc đan tranh vẽ

Lấp lánh miền quê tựa chuỗi tràng !

PHƯỢNG HỒNG

 

QUÊ NHÀ

 

Quanh co nước chảy cặp đường làng

Dẫn đến chân trời khỏi bắc thang

Sông rộng phù sa bồi đỏ thắm

Đồng xa ruộng lúa trải xanh ngàn

Quê cha gần gũi nào thay đổi 

Tiếng mẹ thân thương chẳng lụi tàn

Mỏi gối chồn chân, thăm chốn cũ

Bao năm sóng gió, thật can tràng!

(Phan Kim Thành)

       9/21/24

 

LÀNG TÔI

 

Cuối con lộ đá tới đầu làng

Bóng ngã nghiêng người  tưởng bậc thang

Mái ngói trường xưa ngời phượng vĩ

Cây đa đình cũ áng mây ngàn

Dòng sông tấp nập chiều thinh lặng

Phố chợ xôn xao nắng vội tàn

Tình tự quê nhà luôn luyến nhớ

Lòng vương hoài cảm khó lay tràng

Hưng Quốc

      Texas 9-21-2024

 

MẤT NGHỀ

 

Nương dâu được tỉa khắp quanh làng

Cao thấp nhìn chung hệt nấc thang

Làng Tám (*) danh cồn chừng cả nước

Hà Đông nức tiếng đã nhiêu ngàn

Chuyên nghề tơ lụa-không còn nữa

Thạo nghiệp tầm tang-hiện đã tàn

Bởi lẽ xài nay toàn thứ ngoại

Suy qua thời thế não can tràng.

Thái Huy

 9/21/24

(*) Làng Tám, Hà Đông chuyên về nghề này.

 

LÀNG CHÀI

 

Biển xanh nắng đổ áng mây ngàn

Kìa ngắm ven bờ bóng bậc thang

Từng khúm vại che thùng gỗ chất

Nhóm dân khom đứng một khu làng

‘Làng Chài’ Phan Thiết còn tên gọi

Mặc cảnh khác xưa dáng chữa tàn

‘Nước Mắm Tĩn’ gia truyền tục nối

Ba trăm năm vẫn cứ can tràng…

Hải Rừng

24/9/2024

 

NHỚ XƯA

 

Một thời ly loạn ở quê làng

Khốn khó trăm bề thiếu thuốc thang.

Lặn ngụp sáng chiều mò cá hến

Trèo leo trưa nắng bắt chim ngàn.

Vi vu trong gió hàng dương liễu

Văng vẳng bên sông tiếng trống tràng.

Lúp xúp chân trần vai cập đệm

Bao nhiêu hình ảnh chẳng phai tàn !

 Mailoc

9-24-24