BÀI THƠ CON CÓC
Lý Viễn Giao
Phàm những người đến
với thơ Haiku ai cũng biết bài thơ Con Ếch của Basho:
古池や
(Furuikeya)Furuikeya
蛙飛び込む
( Kawazu tobikomu)
水の音
( Mizu no oto)
mà Nhật Chiêu dịch là:
Ao xưa
Con ếch nhẩy vào
Tiếng nước xao.
Đây được coi là
bài thơ Haiku mẫu mực và được phân tích, thưởng thức đa chiều với không biết
bao nhiêu giấy mực dành cho nó.
Không hiểu mối
liên hệ nào xui dẫn để ta nghĩ đến bài thơ Con Cóc của dòng dân gian Việt Nam.
Bởi hình thức cấu trúc thơ hay bởi hai con vật có nhiều nét tương đồng.
Con cóc nhẩy ra
Con cóc ngồi đó
Con cóc nhẩy đi.
Mới nghe ta dễ buồn
cười về cái logic dễ dãi, ý tứ hời hợt cũng như vần điệu xộc xệch của nó. Chẳng
thế mà người đời chê bai đến mức coi đây là mẫu mực của sự dở hơi, hết lời phỉ
báng, dùng nó để ám chỉ những bài thơ không phải là thơ, “Thơ Con Cóc” !
Thật không công bằng.
Hãy nhìn bài thơ dưới giác độ thơ Haiku mới nhận chân được giá trị đích thực của
nó. Này nhé, ba hình ảnh độc lập rất sắc nét. Đó là ba trạng thái tồn tại của
con cóc không hề có chút chờm lấn: nhẩy ra, ngồi đó và nhẩy đi ! Chúng lại “Ướp
hương” nhau để tạo nên lộ trình đầy đủ của cóc. Điều thiết yếu của một phiến
khúc Haiku thì bài thơ đã đạt tới mức xuất sắc ! Cóc nhẩy ra ắt phải nhẩy từ
bên trong. Có thể là trong nhà nhưng thông thường hơn là trong hang, nhẩy từ chỗ
tối đến nơi sáng hơn. Đấy chẳng phải là quy luật của cuộc sống ư ? Ra khỏi nơi
tù túng rồi, phải xem mình đang ở đâu, có đáng lưu lại không chứ. Vậy hình ảnh
thứ hai “Ngồi đó” chính là để suy tính, cân nhắc sự hơn thua trong cuộc tìm kiếm.
Chắc hẳn cóc suy nghĩ lung lắm. Trong đầu biết bao phép tính cộng trừ nhân chia
thậm chí cả lũy thừa khai căn, không loại trừ vi phân, tích phân…để tìm ra một
quyết định. Người đọc hồi hộp chờ động thái tiếp theo cóc và ngạc nhiên đến mức
ngỡ ngàng khi thấy cóc “Nhẩy đi” ! Sao vậy ? Chắc cóc không ưng ý cái vừa thấy
được sau khi dời bóng tối rồi. Nhẩy đi, chẳng lẽ nào lại tìm đến chỗ tối hơn
hang cũ ? Điều không nghi ngờ gì nữa, chỗ đến mới phải ưu việt hơn nghĩa là
sáng hơn, phóng khoáng hơn,… , tự do hơn!
Thế đấy, một bài
thơ Haiku tuyệt vời với ý tưởng vừa sâu vừa rộng mà bấy nay ta coi rẻ rúng thì
ra là vậy. Không dám làm điều khập khiễng nhưng mạo muội nhìn khái quát hình ảnh
Con Ếch và Con Cóc để biết thôi. Trong khi ếch từ ngoài nhẩy vào ao mà lại là
cái ao cũ thì cóc của ta nhẩy ra và nhẩy đi. Hướng đi của con nào thoáng đãng
hơn ? Cũng dễ hiểu thôi , vì cóc là cậu
Ông Trời kia mà ! Và cũng từ những điều đã nói, phải khảng định rằng thơ Haiku
vốn đã có trên đất nước ta từ lẩu lâu rồi, có điều không định danh mà thôi .
Lý Viễn Giao
*Lời của Q lưu lại
sau khi đọc:
Cảm ơn bác đã giúp
nhìn ngắm BÀI THƠ CON CÓC qua lăng kính của Haiku,để trực ngộ cái thâm thúy
giàu chất triết lý nhân sinh trong cái khung hình bình dị,rất dễ xao nhãng.Với
sự tĩnh tâm và cái nhìn phóng chiếu xuyên suốt ngoại tướng để thẩm thấu,để lĩnh
hội,mới chạm đến bản chất thâm viễn của nó.
Chúc bác an lạc!
(Nguồn: từ trang blog của bác Lý Viễn Giao)
Bài thơ Con Cóc của dòng thơ dân gian Việt Nam quá đỉnh!
Trả lờiXóaDVD xin bái phục!
https://dsmedia.ign.com/ds/image/article/117/1174092/frogger-3d-20110608003626234-000.jpg
Chỉ đạt đỉnh khi cái nhìn mới của bác LVG qua lăng kính Haiku,trước vẫn là sự nhạt nhẽo điển hình cho một bài thơ dở.
XóaChúc DVD an vui !