VỊNH CHU VĂN AN -Thơ Phan Thượng Hải và Thơ Họa

VỊNH CHU VĂN AN

 

Sĩ phu đào tạo giúp Trần Gia

Nho Giáo khai thông ở nước ta

Lễ phép nghiêm minh, người đức độ

Thư Kinh truyền đạt, bậc tài ba

Đã tri thiên mệnh sao ngần ngại?

Chẳng gặp thánh vương phải lánh xa?

Chính trị vị thành thân tự thoái

Chu an tiều ẩn tỵ vinh hoa. (*)

   (Phan Thượng Hải)

3/19/17

(*) Chú thích: Chu an và tiều ẩn cũng là 2 danh từ riêng: Chu Văn An tên thật là Chu An hiệu là Tiều Ẩn.

 

Thơ Họa:

 

VỊNH CHU VĂN AN

 

Chào đời, trưởng dưỡng ở Chu gia

Nức tiếng minh sư tộc Việt ta

“Trảm Sớ” dâng triều…đau vận nước

Phượng Hoàng về núi…xót phong ba

Thương dân, bọn ác luôn đày khổ

Giận chúa, tôi hiền mãi tránh xa

Thức giả vì đời khai trí sáng

Mong gì rục gối chốn phù hoa.

Lý Đức Quỳnh

  13/11/2023

 

VỊNH CHU VĂN AN

 

Ngài Chu Văn An rạng môn gia,

Nức tiếng nghiêm minh xứ sở ta.

Người trí há sờn đời khổ não,

Nhân tài không sợ cảnh phong ba !

Ngộ tri thiên mệnh nào tu ẩn,

Ngẩn gặp thánh quân đâu tránh xa !

Nay phải lánh thân vui dạy học…

Ngẫm cười sự thế kiếp phù hoa !

Liêu Xuyên

 

KẺ SĨ

 

Kẻ sĩ ngày xưa giúp cả gia

Ông bà dòng họ tiếng thơm ta

Thăng quan chính trực dân sai trị

Thao lược trung thần địch lánh xa

Xu nịnh bu quanh đều nể mặt

Tôi trung giữ nước tránh phong ba

Mở mang khai trí nhờ  thầy dạy

Văn hoá văn minh rộ nở hoa …

   Yên Hà

14/11/2023

 

NHỚ CHU TIỀU ẨN

( Chu Văn An )

 

Danh thơm vạn thuở rạng môn gia

Nức tiếng trung thần đệ nhất ta

Không ngại đầu rơi lời chánh trực

Chẳng nề biệt xứ sống bôn ba

Chính nhân sĩ khí đâu e sợ

Minh chúa hôn quân tiến/thối… xa

Có lẽ nhà Trần suy… tuột dốc

Thôi thì trả ấn lánh phồn hoa

Kiều Mộng Hà

Nov14th2023

 

VỊNH CHU VĂN AN

 

Thanh Trì quê quán của Chu gia

Xuất hiện hiền nhân rạng xứ ta

Quốc tử giám trường vang chí khí

Huỳnh Cung tư thục dội âm ba

 Sớ dâng thất trảm vua không đoái

Mão trả từ quan thần tránh xa

“Thuyết ước tứ thư” dân ví Khổng

Lễ nghi thi phú bậc văn hoa 

Hưng Quốc

     Texas 11-14-2023

 

VINH SỬ CHU AN

 

Danh tiếng lưu thơm mãi thế gia,

Khai thông Nho giáo nước nhà ta.

Loan truyền lễ phép thi ngôn đức,

Vinh hiển hiền tài tạo thiện ba.

Khốn khó chẳng bê tha né tránh,

Gian nguy không ngại tiến từ xa.

Thiên thu tên mãi vang vinh sử,

Tiểu Ẩn Chu An sáng chói hoa.

                         *

Hãnh diện thiên tài xứ Việt ta!

HỒ NGUYỄN

 (16-11-2023)

 

SĨ PHU YÊU NƯỚC (CHU VĂN AN)

 

Chu An- Tiều Ẩn bậc Nho Gia

Nổi tiếng trung thần nhất xứ ta

Dâng sớ trừ gian tham nhũng lạm…

Tâu vua dẹp loạn dấy phong ba…?

Tiểu nhân hống hách gây phiền phức

Quân tử ôn hoà nhận thức xa

Mạc vận vùa Trần khôn chấn chỉnh

Nên Ngài trả ấn lánh phồn hoa…!

MAI XUÂN THANH

    (11 - 15 - 2023)

 

*Kính Mời quý Anh Chị đọc thêm:

CHU VĂN AN

(Bs Phan Thượng Hải) 

*

Nhà Trần thịnh trị nhất vào đời Trần Anh Tông và Minh Tông và bắt đầu suy yếu ngay sau đời Trần Minh Tông.  

Ông Chu An (1292-1370), một nhà tiền phong của thơ Hán Nôm, có một cuộc đời giống như của đức Khổng Tử của Nho Giáo, là điển hình của thời kỳ nầy.    

Tước phong của ông Chu An là Văn Trinh Công nên còn được gọi là Chu Văn An (đáng lẽ phải gọi là Chu Văn Trinh?).  

Ông đậu Thái Học Sinh nhưng không ra làm quan chỉ mở trường dạy học.  Học trò như các ông Lê (Bá) Quát, Phạm Sư Mạnh… đều thi đậu và làm quan lớn.  Cuối cùng Vua Trần Minh Tông mời được ông ra dạy ở Quốc Tử Giám và làm quan.  Đến đời Trần Dụ Tông ông dâng “Thất Trảm Sớ” khuyên vua nên giết 7 gian thần nhưng không được chấp thuận.  Do đó ông từ quan về ở ẩn ở núi Phượng Hoàng (nay thuộc Chí Linh, Hải Dương).  

Sau khi qua đời ông Chu Văn An được thờ trong Văn Miếu ở Thăng Long.  

*

Các thi sĩ nổi danh của nhà Trần (Trần Nguyên Đán), nhà Lê (Nguyễn Du) và nhà Nguyễn (Cao Bá Quát) đều có thơ về ông.

 

HẠ TIỀU ẨN CHU AN BÁI QUỐC TỬ GIÁM TU NGHIỆP

(Mừng Chu An Tiều Ẩn được trao chức Tư Nghiệp Quốc Tử Giám)

 

Học hải hồi lan tục tái thuần                Thói thuần biển học sóng tài xoay

Thượng trường Sơn Đẩu đắc tư nhân   Sơn,Đẩu trường cao được đón thầy

Cùng kinh bác sử công phu đại            Rộng sử thông Kinh công dụng lớn

Kính Lão sùng Nho chính hóa tân       Sùng Nho kính Lão kỷ cương hay

Bố miệt mang hài quy vĩnh nhật          Ngày về núi cũ hài rơm bước

Thanh đầu bạch phát dục Nghi xuân    Xuân tắm giòng Nghi tóc trắng bay

Huân Hoa chỉ thị hoàng trường thị      Nghiêu Thuấn rủ xiêm thời thịnh trị

Tranh đắc Sào Do tác nội thần.             Sào Do đâu có chịu ra tay (*)

(Trần Nguyên Đán)                                 (Duy Phi dịch)

(*) Chú thích:

         Sơn, Đẩu = sao Thái Sơn và sao Bắc Đẩu là hai vì sao chánh.

         Vua Nghiêu tên là Phóng Huân, vua Thuấn tên là Trọng Hoa (2 vị Vua Thánh của Nho Giáo).

         Sào, Do = Hứa Do và Sào Phủ (2 ẩn sĩ).  Hứa Do nghe vua Nghiêu muốn truyền ngôi cho mình thì ra suối rửa tai (cho sạch).  Sào Phủ thấy vậy không cho con trâu của mình uống nước suối (sợ uống nước dơ).

 

PHƯỢNG HOÀNG SAN                             PHƯỢNG HOÀNG SAN

Phượng Hoàng sơn thượng tịch thôn khư   Trên núi Phượng Hoàng thôn 

                                                                                                   vắng thưa

Tiều Ẩn tiên sinh cổ bích dư                  Tiên sinh Tiều Ẩn chốn tiêu sơ(*)

Phiến thạch quang mang minh nguyệt phủ/   Đá nhô lưỡi búa trăng 

                                                                                                    ngời chiếu

Bản tường phiêu diểu bạch vân lư      Tường lửng lư hương mây trắng lùa

Phương tông tự tích bi vô tác               Bia mất, tích thơm đâu dấu cũ

Thắng cảnh vu kim tận bất như            Núi còn, cảnh thấy khác ngày xưa

Lẫm liệt anh phong thiên cổ tại            Anh linh lẫm liệt còn muôn thuở

Trùng san dung bộ phỏng u cư.            Lần bước núi non hỏi ẩn cư.

(Nguyễn Du)                                                  (Duy Phi dịch)

(*) Chú thích: Tiều Ẩn là tên hiệu của ông Chu Văn An

 

VỊNH CHU AN

Kính tiết thanh tu khí phách đương    Tiết cứng lòng trong khí phách hùng

Dục tương chích thủ vãn đồi dương    Một tay muốn kéo lại vừng hồng

Lôi đình bất tỏa cô trung phẫn             Cô trung sấm sét không sờn chí

Quỷ mỵ do kinh thất trảm chương       Thất trảm yêu ma phải rộn lòng

Hạo khí dĩ bằng thiên địa bạch            Trời đất soi chung vầng hạo khí

Cao phong do đối dĩ sơn trường          Nước non còn mãi nếp cao phong

Lâm toàn cực ẩn kim hà tại                  Suối rừng nơi ẩn nay đâu tá  

Văn Miếu duy dư tính tự lương.         Văn Miếu còn tên hương khói nồng.

(Cao Bá Quát)                                            (Vũ Mộng Hùng dịch)

(*) Chú thích:

         Văn Miếu thở Khổng Tử và môn đệ, lập năm 1070 (Lý Thánh Tông).  Quốc Tử Giám, lập năm 1076 (Lý Nhân Tông), để dạy con hoàng tộc và những người dân học giỏi (Coi như là trường Đại Học đầu tiên của nước ta).

*

Hậu thế cũng có thơ vịnh ông Chu Văn An:

 

VỊNH CHU VĂN AN

Sĩ phu đào tạo giúp Trần Gia

Nho Giáo khai thông ở nước ta

Lễ phép nghiêm minh, người đức độ

Thư Kinh truyền đạt, bậc tài ba

Đã tri thiên mệnh sao ngần ngại?

Chẳng gặp thánh vương phải lánh xa?

Chính trị vị thành thân tự thoái

Chu an tiều ẩn tỵ vinh hoa. (*)

(Phan Thượng Hải)

3/19/17

(*) Chú thích: Chu an và tiều ẩn cũng là 2 danh từ riêng: Chu Văn An tên thật là Chu An hiệu là Tiều Ẩn.

 

Bs PHAN THƯỢNG HẢI biên soạn 

Bài viết này là trích đoạn từ bài "Thơ và Sử Việt - Nhà Trần" (Bs Phan Thượng Hải) đã đăng trong phanthuonghai.com